Berberys (Berberis)

Berberys (Berberis) - najbardziej znane gatunki

Berberysy występują przede wszystkim na półkuli północnej, w północnej Afryce oraz Ameryce Południowej. Choć berberysy są dość często spotykanymi krzewami w naszych ogrodach to w Polsce w stanie dzikim rośnie jedynie berberys zwyczajny, czyli Berberis vulgaris.

Najpopularniejsze gatunki berberysów:

Berberys zwyczajny (Berberys vulgaris) – rodzimy, ciernisty gatunek dorastający do 3 m wysokości, kwitnie na przełomie maja i czerwca, kwiaty żółte. Na przełomie września i października na krzewie pojawiają się jadalne, czerwone jagody.

Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) – krzew o gęstym, zaokrąglonym pokroju, liście zielone, odwrotnie jajowate, jesienią przebarwiają się na pomarańczowo lub czerwono. Kwitnie wiosną, kwiaty żółte z delikatnymi czerwonymi przebarwieniami, a owoce czerwone o elipsoidalnym kształcie.

Berberys brodawkowaty (Berberis verruculosa) – charakteryzuje się zwartym pokrojem oraz odwrotnie jajowatymi lub eliptycznymi, zimozielonymi liśćmi. Liście błyszczące, ciemnozielone. Kwitnie późną wiosną, kwiaty żółte. Owoce podłużnie jajowate, ciemnopurpurowe z białym nalotem.

Berberys ottawski (Berberis ottawensis) – jest to krzyżówka berberysu Thunberga oraz berberysu zwyczajnego. Charakteryzuje się zaokrąglonym pokrojem. W zależności od odmiany posiada liście od zielonych do purpurowo-czerwonych. Kwitnie wiosną, kwiaty żółte z delikatnym czerwonym przebarwieniem, owoce czerwone o jajowatym kształcie.

Berberys bukszpanolistny (Berberis buxifolia) – zimozielony lub częściowo zimozielony krzew charakteryzujący się skórzastymi, ciemnozielonymi liśćmi oraz pomarańczowo-żółtymi kwiatami, które pojawiają się w drugiej połowie wiosny. Owoce kuliste, ciemnopurpurowe.

Berberys Juliany (Berberis julianae) – zimozielony krzew o odwrotnie jajowatych lub eliptycznych, ciemnozielonych liściach, które późną jesienią i zimą przybierają czerwony odcień. Kwitnie późną wiosną, kwiaty żółte z delikatnie czerwonym przebarwieniem. Cechą charakterystyczną są elipsoidalne, granatowoczarne owoce pokryte woskowym nalotem.

Berberys Wilsona (Berberis wilsoniae) – częściowo zimozielony krzew o kopulastym pokroju, posiada rozłożyste, łukowate gałęzie oraz szarozielone liście, które jesienią przybierają pomarańczowo-czerwone barwy. Owoce kuliste, różowoczerwone.

Berberys – sadzenie i uprawa

Berberysy nie są wymagającymi roślinami i nadają się praktycznie do każdego ogrodu, co powoduje, że są świetnym wyborem dla początkujących ogrodników. Biorąc pod uwagę różnorodność gatunków i odmian berberys może znaleźć w ogrodzie wiele zastosowań. Niskie odmiany berberysów znajdą swoje zastosowanie na rabatach, jak również mogą być hodowane w pojemnikach na tarasach i balkonach. Te wyższe odmiany świetnie sprawdzą się jako soliter lub na żywopłoty, naturalne ogrodzenia, które dzięki swoim cierniom stanowić mogą bezpieczną, a dodatkowo niezwykle atrakcyjną barierę. Do berberysów najlepiej nadających się na żywopłoty należy berberys Thunberga, którego mnogość odmian kolorystycznych i różnorodność pokrojów pozwala na dobór odpowiedniej rośliny dla własnych wymagań. Idealnie sprawdzi się także berberys Juliany, który jest ciernisty i zimozielony, a dodatkowo charakteryzuje się kolumnowym pokrojem. W zależności od wymaganej wysokości żywopłotu świetnie sprawdzą się również berberys gruczołkowany oraz berberys ottawski. Pierwszy z nich dorasta do 1 m wysokości, natomiast drugi zapewni nam barierę dorastającą nawet do 4 m wysokości. Podczas tworzenia żywopłotu z berberysów pamiętać należy, aby sadzić je w dość niewielkich odstępach od siebie, zalecanymi odległościami jest około 20-30 cm.

Berberys – stanowisko

Krzewy berberysu nie są nazbyt wymagającymi roślinami pod względem doboru odpowiedniego stanowiska. Najodpowiedniejszym będzie stanowisko słoneczne lub półcieniste, gdyż zapewni ono piękne wybarwienie liści. Niektóre gatunki zimozielone mogą również rosnąć na stanowisku cienistym. Ważnym aspektem jest również to, aby stanowisko osłonięte było od silnego wiatru, gdyż może on narażać roślinę na uszkodzenia lub przemarzanie w czasie zimy.

Berberys – gleba

Berberysy są dosyć uniwersalnymi roślinami i nie mają specjalnych wymagań pod względem glebowym. Podłoże dla berberysów powinno być żyzne, przepuszczalne, piaszczysto-gliniaste o lekko kwaśnym odczynie, choć są one w stanie przystosować się także do gleb bardziej alkalicznych. Ważną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę podczas wyboru odpowiedniej gleby dla berberysu jest jej przepuszczalność, gdyż o ile radzą sobie one z czasową suszą, to bardzo źle reagują na nadmierną wilgoć.

Berberys – podlewanie

Berberysy należą do roślin, które najlepiej rosną w umiarkowanie wilgotnych podłożach. Unikać należy nadmiernego podlewania. Jeśli zapewnimy roślinie dobrze zdrenowane podłoże i okryjemy warstwą ściółki lub grubej kory zapobiegając w ten sposób utracie wilgoci z gleby to podlewanie może okazać się konieczne jedynie podczas najgorętszych, bezdeszczowych dni lata.

Berberys – kwitnienie

Berberysy najczęściej kwitną od maja do czerwca. Kwiaty są drobne, zebrane w zwisające grona lub wiechy, zazwyczaj są żółte lub pomarańczowe, choć zdarzają się również czerwono-białe. Wyróżniają się one silnym aromatem, przez co często są odwiedzane przez owady.

Berberys – kiedy sadzić?

Najlepszym okresem na sadzenie berberysów jest czas spoczynku wegetacyjnego, czyli od marca do końca kwietnia lub od września do końca listopada. Warto jednak podkreślić, że wszystkie sadzonki sprzedawane w Centrum Ogrodniczym Kalisiak są w dobrze przekorzenione w pojemnikach i takie rośliny możemy sadzić praktycznie o każdej porze roku, oprócz zimy, kiedy zmarznięta gleba nam na to nie pozwala.

Berberys – jak ciąć?

Berberysy należą do roślin, które świetnie znoszą przycinanie. Cięcie odmładzające najlepiej przeprowadzać wczesnym latem, kiedy to usuwamy stare i suche pędy. W przypadku formowania żywopłotu z berberysu cięcie wykonujemy po kwitnieniu i ponawiamy je na przełomie lipca i sierpnia. Rośliny te lubią cięcie i są niezwykle plastyczne, więc możemy je formować według własnego uznania. Warto jednak pamiętać, aby wszelkie prace pielęgnacyjne wykonywać w grubych rękawiczkach, gdyż bliskie spotkanie z ostrymi cierniami berberysu może nie należeć do najprzyjemniejszych.

Berberys – zastosowanie

Oprócz walorów dekoracyjnych berberys posiada również właściwości prozdrowotne. Już w starożytności stosowany był jako lek stosowany w dolegliwościach żołądkowych. Berberys ma działanie przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne. Obniża także poziom ciśnienia oraz cholesterolu. Jagody berberysu mają również zastosowanie kulinarne. Mają kwaskowy smak i świetnie nadają się do wyrobu soków, dżemów oraz win i nalewek. Owoce berberysu stanowią również przysmak dla ptaków.

Berberys – zimowanie

Większość berberysów należy do całkowicie mrozoodpornych w naszych warunkach klimatycznych, jedynie niektóre gatunki zimozielone należą do bardziej wrażliwych i można je uprawiać jedynie w cieplejszych rejonach kraju.